Sáng 30-01-2024, tại thôn An Bình - xã Cửu An – thị xã An Khê – tỉnh Gia Lai, Thị ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam thị xã An Khê long trọng tổ chức lễ khánh thành “Đền thờ liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đỗ Trạc - Bí thư Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên của An Khê và các liệt sĩ xã Cửu An”.
 

Dự lễ khánh thành có các đồng chí: Châu Ngọc Tuấn - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; đồng chí Huỳnh Quang Thái - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy; đồng chí Thái Thanh Bình - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy; đồng chí Nguyễn Thị Thanh Lịch - Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đại diện lãnh đạo một số cơ quan, ban, ngành của tỉnh; các đồng chí nguyên lãnh đạo An Khê qua các thời kỳ; thân nhân Liệt sĩ Đỗ Trạc; Bí thư, Phó Bí thư các tổ chức cơ sở đảng, trưởng, phó các cơ quan, ban, ngành, Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội thị xã An Khê; hệ thống chính trị xã Cửu An và đông đảo nhân dân xã Cửu An. Trong không khí trang nghiêm, các đại biểu đã kính cẩn dành một phút mặc niệm tưởng nhớ sự hy sinh to lớn của Anh hùng Đỗ Trạc cho quê hương, đất nước.
Ngay sau khi cắt băng khánh thành, các đại biểu thành kính dâng hoa, dâng hương tại Đền thờ liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đỗ Trạc - Bí thư Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của An Khê và các liệt sĩ xã Cửu An.
Đền thờ liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đỗ Trạc - Bí thư Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của An Khê và các liệt sĩ xã Cửu An được xây dựng trên địa bàn thôn An Bình - xã Cửu An với tổng diện tích 5.062,8 m², gồm các hạng mục: Đền thờ, sân, cổng, hàng rào, lối đi, khuôn viên cây xanh. Tổng kinh phí đầu tư 3 tỷ đồng từ nguồn ngân sách thị xã và kinh phí vận động các cơ quan, đơn vị, tổ chức cơ sở Đảng và Nhân dân trên địa bàn thị xã. Đồng chí Đỗ Trạc sinh năm 1921 trong gia đình nông dân ở thôn An Điền Bắc, xã Cửu An, huyện An Khê (nay là thị xã An Khê). Sau khi học xong bậc trung học ở Huế, năm 1941, ông trở về quê hương An Khê, tìm cơ hội kết giao với các tầng lớp thanh niên, giáo chức, viên chức tiến bộ ở địa phương, hướng họ đến với con đường chính nghĩa, vì Nhân dân đấu tranh.
Sau ngày phát xít Nhật đảo chính Pháp ở Đông Dương, Đỗ Trạc cùng với một số thanh niên tiêu biểu lập ra tổ chức Đoàn Thanh niên Chấn Hưng với khoảng 30 thanh niên tham gia. Ngày 20-8-1945, Đoàn Thanh niên ở An Khê dưới sự chỉ huy của nhóm thủ lĩnh Đỗ Trạc đã vận động quần chúng nhân dân nổi dậy gây áp lực với lính bảo an và viên chức chính quyền huyện lỵ, yêu cầu chúng hạ vũ khí và bàn giao chính quyền thân Nhật cho Việt Minh. Sau khởi nghĩa ở An Khê thành công, Đỗ Trạc và nhóm thủ lĩnh thanh niên củng cố lực lượng tiến về thị xã Pleiku, thị xã Kon Tum phối hợp với lực lượng tiến bộ tại chỗ để giành chính quyền về tay Nhân dân, thành lập chính quyền cách mạng lâm thời cấp tỉnh.
Với sự chi viện của Xứ ủy Trung Kỳ, các tổ chức Đảng Cộng sản ở Pleiku, An Khê và Đảng bộ Tây Sơn lần lượt ra đời, trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến của Nhân dân tỉnh Gia Lai.
Tháng 11-1945, Đỗ Trạc đã được kết nạp vào tổ chức Đảng và được bầu làm Bí thư chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở An Khê. Khi giặc Pháp tái chiếm An Khê vào tháng 7 năm 1946, đồng chí Đỗ Trạc đã chỉ huy lực lượng vũ trang địa phương phối hợp với quân chủ lực của ta chống trả quyết liệt, gây nhiều tổn thất cho quân địch.
Trong lúc một bộ phận Nhân dân và bộ máy chính quyền của ta tạm rút về Bình Định để bảo toàn lực lượng, đồng chí Đỗ Trạc vẫn nằm lại bám sát trận địa và buôn làng, vận động Nhân dân ủng hộ kháng chiến, đánh đuổi kẻ thù chung; đồng thời tích cực xây dựng chiến khu Xóm Kế ở Song An làm bàn đạp để tái chiếm và làm chủ mảnh đất An Khê thân yêu.
Phát biểu tại lễ khánh thành, Tỉnh ủy viên, Bí thư Thị ủy An Khê Nguyễn Xuân Phước xúc động cho biết: Tháng 1-1947, trên đường công tác cơ sở ở làng Cửu Đạo (nay thuộc xã Xuân An, thị xã An Khê), đồng chí Đỗ Trạc đã bị rơi vào tay địch. Biết Đỗ Trạc là cán bộ quan trọng ở địa phương, quân Pháp và bọn tay sai dùng mọi thủ đoạn từ dụ dỗ, mua chuộc đến tra tấn bằng nhiều cực hình, nhưng chúng đã bất lực trước tinh thần kiên trung, bất khuất của người chiến sĩ cộng sản của quê hương Cửu An anh hùng.
Sáng ngày 7-3-1947, địch xử bắn đồng chí Đỗ Trạc cùng một số chiến sĩ cộng sản tại sân vận động An Khê (nay là Công viên Quang Trung, thị xã An Khê). Những tấm gương quên mình vì sự nghiệp giải phóng dân tộc của những người con Cửu An như Đỗ Trạc, cùng những chiến sĩ khác đã hun đúc thêm tinh thần quyết tâm kháng chiến đến thắng lợi cuối cùng của Nhân dân cả nước.
“Thể hiện lòng biết ơn, ghi nhớ công trạng của người chiến sĩ cách mạng anh dũng, kiên cường, người có công khai sáng, mở đường đầu tiên cho phong trào cách mạng An Khê và những tấm gương quên mình vì sự nghiệp giải phóng quê hương, Ban Thường vụ Thị ủy đã có chủ trương xây dựng "Đền thờ liệt sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Đỗ Trạc - Bí thư Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của An Khê và các liệt sĩ xã Cửu An”-đồng chí Nguyễn Xuân Phước cho biết thêm.
Để Đền thờ liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đỗ Trạc - Bí thư Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của An Khê và các liệt sĩ xã Cửu An ngày càng hoàn thiện và phát huy hiệu quả tốt nhất, đồng chí Nguyễn Xuân Phước đề nghị các cơ quan, ban, ngành liên quan và Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân xã Cửu An tiếp tục hoàn thiện, có kế hoạch, phương án quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị công trình, gắn kết với các di tích lịch sử, văn hóa của Phong trào nông dân Tây Sơn trên chính mảnh đất Cửu An anh hùng, tạo nên một địa chỉ văn hóa - lịch sử hấp dẫn cho cán bộ, Nhân dân thị xã và du khách đến tham quan, tưởng nhớ Anh hùng liệt sĩ Đỗ Trạc và các liệt sĩ xã Cửu An./.