(GLO)- Tìm về với những nghi lễ truyền thống trên mảnh đất Tây Sơn Thượng đạo ( An Khê, Gia Lai), chúng tôi gặp gỡ các vị phụ lão trong Ban nghi lễ-Ban nhạc lễ của Bảo tàng Tây Sơn Thượng đạo, những người âm thầm giữ gìn bản sắc văn hóa cúng đình truyền thống cho con cháu đời sau.

 

Do tập quán tín ngưỡng lâu đời, ở hầu hết các làng xã Việt Nam đâu đâu người dân cũng lập đình, miếu để thờ cúng thần linh. Vào thời Tây Sơn, những người Việt đầu tiên từ miền xuôi lên khai phá vùng đất An Khê xưa đã mang theo phong tục thờ cúng đình thần, tổ tiên. Qua thời gian cùng những biến cố của lịch sử, tục thờ cúng tại đền, miếu cũng mai một dần. Thế nhưng, đến nay tại thị xã An Khê vẫn có một nhóm các vị phụ lão, trung niên đại diện cho các dòng họ người Việt lâu đời tại đất An Khê miệt mài thực hiện các nghi thức lễ cúng thần linh tại các ngôi đình vào những ngày lễ hội. Sau khi Bảo tàng Tây Sơn Thượng đạo được xây dựng, Ban Quản lý Khu Di tích Tây Sơn Thượng đạo đã tiếp nhận họ để lập thành Ban nghi lễ và Ban nhạc lễ trực thuộc Bảo tàng.

Ban nghi lễ, Ban nhạc lễ của Bảo tàng Tây Sơn Thượng đạo đã cố gắng duy trì đủ các chức sự vốn có của một Ban nghi lễ đình làng truyền thống ngày xưa gồm: Phụng tế (tức Trưởng ban hay Chánh bái, người đảm nhiệm vai trò trung tâm trong việc thực hiện nghi lễ cúng bái), Thủ sắc (người giữ sắc thần), Chánh nhạc (chủ trì phần nhạc trong nghi lễ), Tư lễ (người viết văn tế thần) và các chức sự Câu đình, Học trò lễ, Thủ bổn, Tư biên có trách nhiệm cùng quán xuyến việc đình. Các bài văn cúng và nhạc lễ trong các nghi lễ đều giữ nguyên bản sắc từ ngàn xưa và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ kia. Trang phục sử dụng khi thực hiện nghi lễ là áo dài, khăn đóng và y phục sĩ tử, quan văn ngày xưa.

Hàng năm, Ban nghi lễ và Ban nhạc lễ Bảo tàng Tây Sơn Thượng đạo tham gia cúng kính 4 ngày lễ lớn tại đình An Lũy và An Khê đình (thuộc khu di tích Tây Sơn Thượng đạo) gồm: lễ kỷ niệm Chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa vào mùng 4 Tết, lễ Khai sơn mùng 10 tháng Giêng, lễ cúng Quý Xuân mùng 10-2 và ngày giỗ Hoàng đế Quang Trung ngày 28-7 Âm lịch. An Lũy là làng ấp đầu tiên được người Việt xây dựng khi khai phá đất An Khê xưa, do đó đây được xem là “làng gốc” để từ đó dân cư tiếp tục khai khẩn đất đai, lập nên các làng ấp khác. Vì thế, sau khi cúng Khai sơn tại đình An Lũy, các thành viên trong Ban nghi lễ, nhạc lễ sẽ tiếp tục tham gia cúng bái tại các ngôi miếu khác như: Miếu Sở, An Phong, An Tập, An Tân và An Xuyên. Việc cúng kính rải rác kéo dài từ mùng 10 tháng Giêng đến hết tháng 2 Âm lịch.

Không có phụ cấp, không hưởng bổng lộc gì, các vị phụ lão vẫn cần mẫn, miệt mài thu xếp việc nhà, vượt qua những trở ngại do sức khỏe và tuổi tác để lo việc làng, việc xã, bởi trong lòng họ vẫn mang đậm tâm thức truyền thống của người Việt. Đối với họ, việc thực hiện các nghi thức cúng đình là vinh dự và bổn phận, qua đó bày tỏ lòng ngưỡng vọng của thế hệ cháu con đối với các bậc tiền hiền đã có công lập nên làng xã, mở mang bờ cõi, chống giặc ngoại xâm... Đồng thời, cầu nguyện thần linh phù hộ cho gia đình được bình an, cầu mưa thuận gió hòa, người dân làm ăn thuận lợi, gia đình được mạnh khỏe, bình an. Ông Lê Đại Lượng-Phụng tế Ban nghi lễ Bảo tàng Tây Sơn Thượng đạo chia sẻ: “Tôi tự nguyện phụng sự với mong muốn thần thánh sẽ phù hộ cho việc chung và tất cả nhân dân An Khê có được sức khỏe, cơm no áo ấm”.

Điều đáng ghi nhận là thời gian gần đây, ngoài đa số thành viên ở độ tuổi 60 đến 80, Ban nghi lễ-Ban nhạc lễ này đã vận động được thêm vài người trẻ tuổi cùng tham gia. Tuy nhiên, chính quyền địa phương và ngành chức năng cần quan tâm xây dựng lớp người kế nhiệm, khơi dậy tinh thần yêu quý, trân trọng cội nguồn văn hóa dân tộc mình trong thế hệ trẻ hôm nay. Đồng thời, Ban nghi lễ-Ban nhạc lễ cũng cần lắm nguồn kinh phí hỗ trợ hoạt động để tiếp tục truyền giữ các giá trị văn hóa truyền thống một cách lâu bền.

Theo Báo Gia Lai.